Phần I: Luân Lý Giáo Khoa Thư

GIA TỘC LÀ GÌ?

Cha dạy con

(ảnh Quốc Văn Giáo Khoa Thư)

Bài ”Gia Tộc””là bài mở đầu nói về ”bổn phận đối với gia tộc” trong Luân Lý Giáo Khoa Thư, có tánh cách khai tâm, vỡ lòng.

Gia tộc là gì ?

Tác giả Luân Lý Giáo Khoa Thư dạy rằng :

“Người ta ai cũng có gia tộc, nghĩa là có ông bà, cha mẹ, chú bác, cô dì, anh em, chị em. Ta khôn lớn lên, ta học tập được thành người, cũng nhờ có gia tộc””.

Gia tộc nói chung là họ hàng cùng huyết thống, mà tác giả đã kể ra thật dễ hiểu, dễ nhớ, trẻ con dễ hình dung. Tuổi thơ khó phân biệt chú bác, cô dì. Lớn lên người học trò qua thực tế cuộc sống sẽ phân biệt ra : chú là em của cha, bác là anh của cha (nói theo miền Nam); cô là chị hay em gái của cha, dì là chị hay em gái của mẹ. Tiếng xưng hô của người mình xem ra rõ ràng và thứ bậc quá. Ở Âu Mỹ họ không có được như ta, có lẽ do họ không có nếp sống, cấu trúc dựa vào nền tảng gia đình, mà nặng nề về cá nhân(?).

Ra hải ngoại, tinh thần gia tộc của người mình do hoàn cảnh, khác hẳn lúc ở quê nhà. Nhưng nói gì thì nói, người Việt mình thành công nhiều ở hải ngoại nhờ biết dựa vào nền tảng gia đình, gia tộc.

Gần một thế kỷ trước, tác giả Luân Lý Giáo Khoa Thư khẳng định: ”Ta học tập được thành người cũng nhờ gia tộc”. Xem ra giờ nầy còn đúng, nhứt là đối với người hải ngoại. Cha mẹ Việt Nam quan niệm chữ ”thành người””không phải là đủ 18 tuổi, mà phải có vợ có chồng, sanh con đẻ cái, có nhà cửa cơ ngơi... Những ai là cha là mẹ chắc chia sẻ được với tác giả của Luân Lý Giáo Khoa Thư.

Con hơn cha là nhà có phước

Người cha trong xã hội Việt Nam luôn là căn bản, có tánh cách quyết định tương lai con cái. Nên mới có câu :

Con không cha như nhà không nóc.

Con có cha như nhà có nóc

Vai trò người cha luôn tiêu biểu, gương mẫu, vạch đường cho con cái. (Trường hợp gia đình tổng thống Kennedy, tổng thống Bush ... gần giống như phong cách Việt Nam).

Tác giả Luân Lý Giáo Khoa Thư, tiểu dẫn một gia tộc như sau :

”Nhà tôi có ông bà, cha mẹ, anh em và chị em tôi. Cha tôi thì đi làm để nuôi cả nhà. Mẹ tôi thì trông nôm dạy bảo chúng tôi và coi sóc việc trong nhà. Chúng tôi lúc nào cũng nết na dễ bảo, để cho ông bà cha mẹ được vui lòng””.

Luân Lý Giáo Khoa Thư mô tả gia tộc thời xưa chỉ có người cha đi làm, nay thì khác, cả cha mẹ phải đi làm, nhứt là ở Mỹ, mới có đủ lo cho gia đình. Và may mắn thay các gia đình Việt Nam nào còn ông bà, ở nhà trông nôm cháu, đóng vai ”nội tướng”. Cái nầy người Mỹ khác ta, họ không có cảnh bà trông cháu.

Việc dạy dỗ con cái ở nhà thường là nhiệm vụ của người mẹ, nên tánh tình, nếp sống, ăn ở đối xử, nói chung của con cái chịu ảnh hưởng nơi người mẹ rất nhiều.

Con hư tại mẹ, cháu hư tại bà

Người mình dạy con cái trước hết là phải vâng lời, nết na, dễ bảo, lễ phép.

Cá không ăn muối cá ươn,

Con cải cha mẹ trăm điều con hư.

Hay

- Áo mặc sao qua khỏi đầu.

Giáo dục ở đây, Huê Kỳ, khuyến khích trẻ con ”phát triển tự do”. Ở một xã hội đa chủng tộc, đa văn hóa như thế mà người Việt Nam mình biết sống dựa vào gia tộc nên gia đình bền vững.

Trong phần kết Luân Lý Giáo Khoa Thư viết :

“Kể cả trong họ thì có chú bác, cô dì, anh em, chị em họ, là những người cùng máu mủ với tôi””.

Gia tộc kết nối với nhau bằng máu mủ tức là huyết thống.

- Một giọt máu đào hơn ao nước lã.

Qúi báu thay là tình nghĩa do huyết thống gia đình, gia tộc, và quý hơn nữa là tình nghĩa đồng hương, đồng bào của người Việt Nam.

Nhưng nếu cái gì cùng ”đồng hương ủng hộ đồng hương” hay ”người Việt bầu cho người Việt””thì xem chừng quá đáng chăng ?

Tinh thần gia tộc là tốt, nhưng nếu quá đáng sẽ thành hẹp hòi, cuộc bộ, địa phương !