Thương tiếc kư nhà
văn, nhà báo Lê Xuyên
Vơ Long Triều
LTS.-
Nhà văn, nhà báo Lê Xuyên đă qua đời vào ngày 2/3/2004
tại Saigon, Việt Nam, trong hoàn cảnh nghèo khó nhưng
thanh sạch. Nhật Báo Người Việt đă tổ
chức một lễ truy điệu rất cảm
động vào tối ngày 05/03/2004 tại pḥng sinh hoạt
Lê Đ́nh Điểu. Trong buổi truy điệu, rất
nhiều nhà văn nhà báo và học tṛ cũ của ông đă
phát biểu những điều ít được
đề cập tới trong cuộc sống lặng
lẽ của ông những năm tháng trước 30/04/1975
cũng như những năm tháng sau này. Trong số các bài
phát biểu có bài đáng chú của ông Vơ Long Triều,
cựu Tổng Trưởng Thanh Niên thời Việt Nam
Cộng Ḥa, người bạn và là nhà hoạt động
rất thân với nhà văn, nhà báo Lê Xuyên. Sau đây là trích
thuật nội dung bài viết.
***
Mấy ngày nay ḷng tôi ngổn ngang trăm mối, dù biết
rằng sinh kư tử qui, nhưng hung tin về sự ra
đi của anh, như ngọn dao đâm suốt vào dĩ
văng, khuấy động tâm can tôi đến ngẩn
ngơ đau xót.
Phải chăng là sự may mắn
của cuộc đời đă xui khiến chúng ta gặp
gỡ, cộng tác chung một thời, và nhờ vậy mà
nẩy sinh mối thâm giao tri kỷ. Chúng ta từng chia
ngọt xẻ bùi trong công việc, trong cuộc sống và
âm thầm nâng đỡ nhau mà không cần yêu cầu hay báo
đáp. Không ruột thịt mà khác nào anh em một nhà?
Anh là người cố vấn sáng
suốt, người đồng nghiệp tin cậy, và là
người bạn chân t́nh.
Thưa các bạn,
Nhân vô thập toàn, nhưng nói về Lê
Xuyên th́ anh ấy có nhiều đức tính quí. Anh khiêm
tốn, trung thành, thật thà, nhă nhặn, ngay thẳng.
Tôi nhớ có lần nóng giận tôi đă
lớn tiếng với anh. Ngày hôm sau gặp anh, tôi xin
lỗi và hỏi: “Anh có giận tôi không?”. Anh trả
lời: “Không đâu anh, nếu tôi không hiểu
được chủ nhiệm của tôi th́ ai hiểu
ổng đây”. Câu nói đầy độ lượng và
có ư nhắc nhở đó làm tôi nhớ hoài.
Trong cuộc đời, tôi có rất
nhiều bạn thân, nhiều công sự viên quí báu, nhưng
mẫu người như Lê Xuyên th́ tôi không may mắn
gặp được người thứ hai. Có lần anh
tâm sự khi c̣n trai trẻ, với ḷng yêu nước
nồng nàn, anh từng tích cực tham gia đảng
ĐẠI VIỆT để tranh đấu giành ĐỘC
LẬP, TỰ DO VÀ DÂN CHỦ cho đất nước. Sau
đó v́ hoàn cảnh, anh đành gác lại việc dấn
thân và trở thành nhà văn, nhà báo.
Nhà văn, anh nổi tiếng v́ đă
lột trần được những cảm giác, tư
tưởng thầm kín, tế nhị của con
người bằng văn phong giản dị, mà sâu
sắc, hài hước. Chú Tư Cầu trong tác phẩm
của anh không phải chỉ là nhân vật tiểu
thuyết mà c̣n là h́nh ảnh bất chợt của bất
cứ ai trong chúng ta mang sự thất bại đớn
đau trong cuộc đời.
Là nhà báo, anh luôn giữ thái độ trung
thực, và đưa ra nhiều ư kiến sắt bén, làm
việc tận tụy, thái độ ḥa nhă và lúc nào cũng
gánh tránh nhiệm cho thuộc cấp, trung thành với
cấp trên.
Ngoài ra, anh c̣n có khả năng nhận
định sâu sắc về chính trị khi chúng tôi mạn
đàm về thời cuộc hay b́nh luận về một
vài nhân vật nổi danh, anh nói: “Những tượng
đất mà anh, trời mưa th́ nó ră thành bùn hết!”
Làm việc với anh, tôi thấy anh có cái
nh́n bén nhạy, chính xác về hoàn cảnh, con người
và sự việc. Nhờ chịu khó học hỏi, anh có
kiến thức rộng, kinh nghiệm hiểu đời
sâu.
Để chứng minh những điều
tôi nói, xin đơn cử một vài sự việc
để quí vị hiểu được phần nào con
người của Lê Xuyên.
1.- Có một lần v́ chán ngấy chính
trường, nhân t́nh thế thái, và sau khi tôi từ chối
lời mời của Thủ Tướng Trần Văn
Hương làm Tổng Trưởng Văn Hóa Giáo Dục do
Huỳnh Văn Đạo, Bộ Trưởng Phủ Thủ
Tướng, làm sứ giả; có anh Nguyễn Văn
Trường, cựu Tổng Trưởng Giáo Dục,
hiện diện nói thêm, tôi bàn với Lê Xuyên việc
“rửa tay gác kiếm”, hưởng thú điền viên, giao
tờ báo cho anh quản nhiệm. Anh bảo: “Tôi khuyên anh
muốn làm ǵ th́ cứ làm, đi chơi đâu cứ
đi, mọi việc cứ để tôi lo cho, đôi ba
tháng cũng được. Đừng để cho ai
biết anh rời khỏi chính trường, anh bỏ
tờ báo. Người ta nghĩ rằng anh tính chuyện “mài
kiếm dưới trăng” và họ sẽ không để
cho anh yên đâu, tưởng anh giả vờ để
chuẩn bị một thứ ǵ ghê gớm lắm, họ
sẽ đổ xô đánh phá, làm sao anh yên thân mà nghỉ
ngơi được?”
2.- Một câu chuyện khác, khi tờ
nhựt báo Đại Dân Tộc dẫn đầu với
số phát hành cao nhất thời bấy giờ, tôi bàn
với Lê Xuyên nhờ Luật sư Bùi Chánh Thời làm
thủ tục pháp lư, biến tờ báo thành Công ty cổ
phần. Tôi giữ 25%, hai đứa con tôi 50%, Lê Xuyên 10%,
các kư giả c̣n lại của tờ báo 15%. Sẽ có
hội đồng quản trị đàng hoàng. Lê Xuyên nói
“Tiền mà ai không ham anh. Nhưng tôi khuyên anh không nên, v́
chỉ cần một vài anh kư giả ham quyền trong
hội đồng th́ nó sẽ sinh ra lắm chuyện,
tờ báo sẽ nát bét, uổng đi!”
3.- Cuối cùng khi tôi ra tù năm 1988, lúc
đó Lê Xuyên đang bán thuốc lá kiếm cơm bên lề
đường Nguyễn Trăi ở Chợ Lớn. Hai
đứa chúng tôi ngồi tâm sự vắn dài, tôi hỏi:
“Bán thuốc lá ngồi phơi nắng suốt ngày có
chịu nổi không?” Anh thản nhiên trả lời:
“Tụi ḿnh làm báo ĐDT được th́ trên đời
nầy c̣n có cái ǵ không làm được nữa”.
Kể lể dài ḍng như vậy
để nhớ anh, thương anh và khóc anh.
Lê Xuyên ơi, thôi đă hết rồi,
nước mây man mác ngậm ngùi ḷng tôi.
Giờ đây xin quí vị cùng với tôi
thành tâm khẩn cầu Trời Phật cho hương
hồn Lê Xuyên, một người tốt, được
về yên nghỉ nơi Thiên Đàng, được tiêu diêu
nơi miền Cực Lạc.
3/2004
http://www.nguoi-viet.com